-
1 катып калу
1) затверде́ть, засты́ть2) оцепене́ть, остолбене́ть3) окочене́ть, одеревене́ть4) замере́ть -
2 катып калу
donup kalmak, katılaşmak, sertleşmek -
3 шәм кебек катып калу
= шәм кебек катып тору оста́ться (стоя́ть) как вко́панный; засты́ть как све́чка -
4 багана кебек катып калу
direk gibi dikilmek, odun gibi durmak -
5 шәм кебек катып тору
-
6 donup kalmak
катып калу -
7 katılaşmak
катып калу; кату -
8 стойка
I ж1) воен.; спорт. [үрә катып] тору, [хәрәкәтсез басып] тору2) спорт. стойка, баштүбән тору3) охот. тын калу, хәрәкәтсез (катып) калу (киекне күргәч, ау этенең бер урында хәрәкәтсез туктап калуы)II ж1) ( вертикальный брус) терәк ( механизмнарда); багана ( корылмаларда)2) стойка, кечкенә буфет -
9 кату
I неперех.1) тверде́ть, затвердева́ть/затверде́ть, отвердева́ть/отверде́ть || затвердева́ние, затверде́ние, отверде́ниетуфрак яңгырдан соң каткан — по́чва по́сле дождя́ затверде́ла
сөялләнеп каткан куллар — ру́ки с отверде́вшими мозо́лями
2) засыха́ть/засо́хнуть || засыха́ниеипи каткан — хлеб засо́х
иреннәрдә кан каткан — на губа́х засо́хла кровь
3) застыва́ть, стыть, сты́нуть, засты́ть, загусте́ть, станови́ться/стать твёрдымтуң май катты — са́ло засты́ло
койка каткан — сту́день засты́л
4) застыва́ть, стыть, сты́нуть, замерза́ть/замёрзнуть, покрыва́ться/покры́ться льдом, мёрзнуть; стать ( о реке)чиләктә су каткан — вода́ в ведре́ замёрзла
елга катмаган әле — река́ ещё не ста́ла
тәрәзә каткан — окно́ замёрзло
5)а) застыва́ть/засты́ть, стыть, сты́нуть, зя́бнуть, мёрзнуть, кочене́ть, закочене́ть, костене́ть, закостене́тькулларым катты — ру́ки засты́ли
малай бөтенләй каткан иде — ма́льчик совсе́м закочене́л
б) застыва́ть/засты́ть, замерза́ть/замёрзнуть, умере́ть замёрзнувбуранда катып үлү — умере́ть, замёрзнув в бура́не
6) разг. застыва́ть/засты́ть, кочене́ть, окочене́ть, костене́ть, окостене́ть (обы́чно о тру́пе)7) замира́ть, застыва́ть/засты́нуть, засты́ть, столбене́ть, остолбене́ть, замере́ть, камене́ть, цепене́ть, оцепене́ть || цепене́ние, остолбене́ниекуркудан каттым — остолбене́л от стра́ха
сокланудан катып калу — замере́ть от восто́рга
8)а) примерза́ть/примёрзнутькиез итекләргә каткан карны кырып төшерү — счища́ть с ва́ленок примёрзший снег
б) присыха́ть/присо́хнутьитекләргә пычрак каткан — к сапога́м присо́хла грязь
9) грязне́ть, загрязня́ться, па́чкаться, запа́чкаться, мара́ться, замара́ться || загрязне́ниекүлмәкнең якасы каткан — воротни́к руба́шки загрязнён
10) перен. застыва́ть/засты́ть, загло́хнуть, станови́ться/стать равноду́шнымкүңел катты — душа́ засты́ла
11) перен.; прост. умере́ть, сдо́хнуть, издо́хнуть, околе́тьачтан кату — умере́ть с го́лоду
•••II сущ.катып калган — закосне́лый, заскору́злый
закру́тка, резь в животе́; ко́ликиIII перех.эчкә кату төште — ко́лики в животе́, скрути́ло живо́т
1) заправля́ть/запра́вить; сда́бривать/сдо́брить; приправля́ть/припра́вить || запра́вка, сда́бривание, припра́вкаашка катык кату — запра́вить суп катыко́м
серкә каткан аш — суп, припра́вленный у́ксусом
2) сучи́ть, ссу́чивать/ссучи́ть, трости́ть, скру́чивать/скрути́ть || ссу́чивание, троще́ние, скру́чиваниеҗеп кату — трости́ть ни́тку
каткан җеп — скру́ченная ни́тка (пря́жа)
3) обраща́ться/обрати́ться, пока́зывать, показа́ть || обраще́ние, пока́зываниесүз кату — обрати́ться (к кому-л.)
IV перех.ярлыга якты чырай катсаң, ямаулык сорый — (посл.) е́сли с бе́дным бу́дешь приве́тливым, то он про́сит на запла́тку
проводи́ть, провести́ ( о времени)төн кату — провести́ ночь
-
10 замереть
сов.1) катып калу, тынсыз калу, тын да чыгармау2) перен. сүнү, тукталу, тукталып калу3) перен. тыну, басылу -
11 обомлеть
сов.; разг.коелып төшү, катып калу, телсез калу, өнсез калу -
12 мертветь
несов.1) ою, кату, күшегү, туңу2) катып калу, аптырап калу -
13 млеть
-
14 помертветь
сов.1) ( онеметь - о частях тела) кату, күшегү, тоймас булу2) катып калу, аптырап китү, үзгәрешсез хәлдә калу -
15 застыть
сов.1) куеру, кату2) кату, туңу3) разг. өшү, туңу, күшегү4) перен. хәрәкәтсез (катып) калу• -
16 обмереть
-
17 окаменеть
сов.2) перен. таш кебек катып калу, тораташ кебек кату -
18 оцепенеть
-
19 закоснеть
-
20 шәм
I сущ.1)а) свеча́, све́чка || свечно́йбалавыз шәме — воскова́я свеча́
шәм уты кабызу (алу) — заже́чь свечу́; засвети́ть све́чку
шәл мае — свечно́е са́ло
шәл исе — свечна́я гарь
б) мед. свеча́ ( геморроидальная)2) тех. свеча́кабызу шәме — запа́льная свеча́
кыздыру шәме — свеча́ нака́ливания
бораулау шәме — бурова́я свеча́
3) спец. свеча́ ( единица измерения силы света)шәм яндырып эзләсәң дә таба алмассың — (погов.) днём с огнём не сыскать
•- шәм кебек катып калу
- шәм кебек катып тору
- шәм кебек яну
- шәм төпчеге II сущ.1) ( шәм агачы) корабе́льная сосна́2) дли́нный прямо́й ствол де́рева, дли́нное бревно́
См. также в других словарях:
шыкаю — диал. Хәрәкәтсез катып калу; сыны катып калу нәрсәгә шыкаеп торам соң әле?. Туктау, хәрәкәтсез калу; акмый башлау челләдә елга бөтенләй шыкаймагае … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шаккату — 1. Ис китү, бик нык гаҗәпләнү, хәйран калу. Бик нык соклану, таң калу 2. Гаҗәпләнеп, аптырап калу, нишләргә белмәү, катып калу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сураю — 1. Бераз вакытка катып калу (кеше, гәүдә тур.) 2. СУРАЕП – Күңелсез тәэсир калдырыр дәрәҗәдә төз катып, сәер тураеп (утыру, урнашу тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тартышу — 1. (Тартыш) 2. Тире асты мускулларының рефлектив рәвештә (кеше ихтыярыннан тыш) кыскаруы нәтиҗәсендә тәндәге кайбер урыннар җыерылып, селкенеп кую яки шул хәлдә калу тур. Кинәт калтырап калтырап кую. Тартылган, кыскарган хәлдә мускуллар катып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каңкаю — Муенны сузган килеш катып калу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каталепсия — мед. Бөтенләй хәрәкәтсезләнү, теләсә нинди торышта тулысынча катып калу күренеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
стандартлашу — (СТАНДАРТЛАШТЫРУ) – 1. Стандартка туры килү, стандарт буенча эшләнә башлау 2. күч. Бер формада катып калу, искереп иҗадилыгын югалту, шаблонга әйләнү (фикер, сөйләм һ. б. ш. тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туңлык — 1. Туң булу 2. Булдыксызлык, эш эшли белмәү; аңгыралык, наданлык 3. күч. Иҗтимагый тормышта торгынлык, катып калу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туңу — (ТУҢДЫРУ) – 1. Суыклык сизү, күшегү. Өшү 2. Туң керү, салкыннан кату (җир, балчык, һ. б. ш. тур.) 3. Боз белән каплану, бозлану 4. күч. Хиссезләнү, дәртсезләнү 5. күч. Катып калу, торгынлык кичерү, үзгәрешсез хәлдә булу. ТУҢУ НОКТАСЫ – физ. Сыек… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шаңкаю — Шакыраеп кату, бөгелмәс, сыгылмас хәлгә килү; катып калу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шыңкаю — 1. Селкенмичә тик тору, хәрәкәтсез калу, катып шым калу 2. гади. Качу, шылу, таю куаклар артына шыңкая башладылар … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге